Om stil te staan bij 50 jaar ORD hebben we enkele zeer ervaren onderzoekers (nestoren) uitgenodigd om een jubileumsymposia te organiseren. Doel van de jubileumsymposia is om voor een bepaald onderzoeksterrein te laten zien waar het onderzoek vandaan komt in de afgelopen jaren, waar het nu staat en waar het naartoe zal gaan.
We zijn verheugd de volgende nestoren en onderwerpen aan te kondigen:
Donderdag 8 juli 10:25 – 11:40 uur:
Joke Voogt – Digitale geletterdheid. Een terugblik, stand van zaken en vooruitblik.
In dit symposium staat onderzoek naar digitale geletterdheid centraal. Vanaf eind jaren tachtig van de vorige eeuw is door IEA grootschalig internationaal onderzoek verricht naar ICT in het onderwijs. In de introductie van dit symposium gebruiken we dit internationale onderzoek als kapstok om belangrijke ontwikkelingen in het onderzoek in Nederland en Vlaanderen naar digitale geletterdheid te duiden. Vervolgens wordt in een drietal bijdragen ingegaan op de huidige stand van zaken in het onderzoek naar digitale geletterdheid:
- Digitale geletterdheid: definiëring en afbakening, Eline Godaert, Universiteit Gent
- Onderwijzen van digitale geletterdheid, Anneke Smits, Hogeschool Windesheim
- Meten van digitale geletterdheid, Maaike Heitink, Universiteit Twente & Koen Aesaert, Universiteit Leuven
Het symposium wordt afgesloten met een blik op de toekomst.
Martin Mulder – Robuuste thema’s in het Beroeps- en Bedrijfsopleidingsonderzoek: 1970-2021’
In dit symposium wordt een historische schets gegeven van het onderzoek op het terrein van het beroepsonderwijs en de bedrijfsopleidingen dat zich vanaf je jaren zeventig van de vorige eeuw sterk heeft ontwikkeld (Prof. em. Dr. Martin Mulder). Er worden enkele dominante onderzoekslijnen geschetst. In de volgende korte presentaties worden diverse actuele thema’s aangestipt:
- Lerende organisaties, duurzaamheid en verantwoord innoveren (Dr. Renate Wesselink, Wageningen University)
- Onderzoek naar loopbaanleren (Prof. dr. Marinka Kuijpers, Open Universiteit Nederland)
- Adaptieve expertise in beeld (Prof. dr. Marieke van der Schaaf, UMC Utrecht)
- Identity work met studenten in contexten van innovatie en co-creatie (Dr. Petra H.M. Cremers, Hanze Hogeschool)
- Onderzoek naar de inzet van virtuele realiteit (Dr. Stan van Ginkel, Hogeschool Utrecht)
- Onderzoekverrichtingen in de praktijk van de mbo-docent (Dr. Annoesjka Boersma, Hogeschool Utrecht; Patricia Brouwer, Hogeschool Utrecht; Jannet Doppenberg, Hogeschool van Amsterdam; Rozemarijn van Toly, Expertisecentrum Beroepsonderwijs)
Daarna volgen twee reacties, uit het veld van het beroepsonderwijs en van de bedrijfsopleidingen.
- De praktijkrelevantie van het onderzoek voor het beroepsonderwijs (Marjolein Held, voorzitter beroepsvereniging opleiders mbo)
- De praktijkrelevantie van het onderzoek voor het bedrijfsleven (Dr. Yvette Baggen, Learning Expert, HCD, Learning & Development, NN Group N.V.)
Tot slot volgt een open discussie.
In dit symposium zal Geert Kelchtermans eerst een keynotelezing geven over de belangrijkste trends in onderzoek en theorievorming over onderwijsvernieuwing en schoolontwikkeling gedurende de voorbije vier decennia. Daarna zal er een reactie van drie discussianten komen die elk vanuit een specifiek werkveld én specifieke eigen theoretische affinitteit als onderzoek. Dit zijn: Nienke Moolenaar, werkveld kwaliteitsbewaking (inspectie) & onderzoekservaring met o.m. sociale netwerktheorie, Femke Geijsel, werkveld lerarenopleiding/directeursopleiding & onderzoekservaring vanuit professionele ontwikkeling (professionele identiteit), leiderschap, lokaal schoolbeleid, en Mathias Decuypere, vanuit domein van methodologisch onderzoek en ontwikkeling; specifieke theoretische expertise m.b.t. zogenaamde “socio-materiële benaderingen” in onderwijs(vernieuwing)
Monique Volman – Polarisatie, onderwijs en burgerschap.
Dit symposium wordt in geleid door prof. dr. Monique Volman die haar visie zal geven op de relatie tussen burgerschapsonderwijs en polarisatie. Vervolgens worden er vier presentaties gehouden die allemaal een aspect belichting van het thema polarisatie en burgerschap. Dr. Bjorn Wansink en Prof. Dr. Beatrice de Graaf zullen in gaan op hoe basisschoolleraren in de klas zijn om gegaan met de terroristische aanslag op de tram in Utrecht, 19 maart 2019. Prof. dr. Mariëtte de Haan en dr. Femke Kaulingsfreks zullen hun bevindingen presenteren van rondetafelgesprekken met docenten over het thema polarisatie en controversiële onderwerpen. Dr. Patricia Kruit en dr. Hessel Nieuwelink zullen presenteren hoe lerarenopleiders proberen toekomstige leraren voor te bereiden om met lastige onderwerpen om te gaan in de klas. Prof. dr. Doret de Ruyter en dr. Stijn Sieckelinck bespreken hoe scholen met (het ontstaan van) extremisme kunnen omgaan door aandacht te schenken aan de affectieve dimensie van extremisme.
Ten slotte zullen de deelnemers van het symposium uitgenodigd worden om samen met de onderzoekers in gesprek te gaan over het thema polarisatie en toekomstig onderzoek. Welke urgente vragen aangaande polarisatie, onderwijs en burgerschap moeten onderzoekers in de toekomst gaan beantwoorden?
Vrijdag 9 juli 10:25 – 11:40 uur:
Elly de Bruijn – Leren en opleiden voor beroepen
In dit symposium staat het epistemologisch perspectief op beroepsonderwijs centraal (De Bruijn, 2019). Om welk weten en kennen gaat het en waartoe? Hoe kan beroepsonderwijs ondersteunen bij de vorming en verdere ontwikkeling van een beroepsmatige biografie? Hoe kunnen anderen een significante rol spelen in die ondersteuning?
In haar inleiding gaat de prof. dr. Elly de Bruijn in op onderzoek naar deze vraagstukken van beroepsonderwijs, bedrijfsopleidingen en vakmanschap (BBV). De volgende twee bijdragen geven een beeld van de kennis die er is over leerprocessen in kader van (de ontwikkeling van) beroepsuitoefening (Annoesjka Boersma, Kristin VanLommel, Barbara Weijering, Liesbeth Baartman & Elly de Bruijn (Hogeschool Utrecht)) en promotieonderzoek naar begeleiden en beoordelen van lerenden op de werkplek (Lieke Ceelen & Marlies de Vos (Open Universiteit)). De vierde bijdrage benadert het vraagstuk van leren en professionaliseren van werkenden vanuit het perspectief van team- en organisatieontwikkeling (Piet Van den Bossche (Universiteit Antwerpen & Maastricht University))
Jan van den Akker – Helicopteren over het Curriculum-landschap
In deel I van dit symposium zal Jan van den Akker (emeritus-hoogleraar curriculumontwerp en -implementatie aan Universiteit Twente en voormalig directeur SLO) een overzicht presenteren van een halve eeuw curriculumonderzoek in Nederland, met duiding in een historisch en internationaal perspectief, met reflectie op relevantie voor beleid, praktijk en wetenschap, afgerond met suggesties voor thema’s en kenmerken van toekomstig curriculumonderzoek. In deel II zulen twee prominente thema’s nader worden belicht door Nienke Nieveen (directeur lerarenopleiding en hoofddocent curriculumstudies, Universiteit Twente) en Carla van Boxtel (hoogleraar vakdidactiek geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam). In deel III volgen twee korte discussiereacties door Harrie Eijkelhof (emeritus-hoogleraar vakdidactiek natuurkunde Universiteit Utrecht) en Michiel van Houtum (promovendus Universiteit Utrecht). Tenslotte is er in deel IV tijd voor vragen en een plenaire discussie o.l.v. Wilmad Kuiper (emeritus- hoogleraar curriculumevaluatie m.b.t. bètaonderwijs, Universiteit Utrecht)
Jeroen van Merrienboer – Onderzoek naar het ontwerpen van onderwijs in Nederland en Vlaanderen:
Verleden, heden en toekomst
Dit symposium geeft in vogelvlucht een indruk van het onderzoek naar het ontwerpen van onderwijs (‘instructional design’) dat de laatste 40 jaar heeft plaats gevonden in Nederland en Vlaanderen. Als startpunt wordt 1977 genomen, het jaar dat de opleiding Toegepaste Onderwijskunde van start ging aan de Technische Hogeschool Twente. De eerste presentatie (Jeroen J. G. van Merrienboer, Maastricht University) richt zich op het verleden, de tweede presentatie (Michelle L. Nugteren & Steven F. Raaijmakers, Universiteit Utrecht) richt zich op het heden en beschrijft hoe zelfregulatievaardigheden een steeds belangrijker plaats krijgen in het ontwerpproces, en de derde presentatie (Tjitske Faber, Erasmus Universiteit Rotterdam & Joy Yeonjoo Lee, Maastricht University) richt zich op de toekomst en laat zien hoe real-time fysiologische metingen gebruikt kunnen worden om ‘serious games’ adaptief te maken. Jan Elen zal reageren op de drie presentaties, zijn reflecties geven op onderzoek naar het ontwerpen van onderwijs dat de laatste 40 jaar in Nederland en Vlaanderen is uitgevoerd, en een blik in de toekomst werpen.
Olle ten Cate – Vijftig jaar onderwijsresearch in de gezondheidszorg
In dit symposium zal aandacht worden besteed aan de ontwikkeling in de onderwijsresearch in de gezondheidszorg en aan de mogelijke verklaringen voor het succes ervan, en met een blik op de naaste toekomst (Prof. dr. Olle ten Cate). Enkele voorbeelden zullen meer in detail worden belicht, waaronder het concept van EPA’s en de bijzondere betekenis van vertrouwensbeslissingen (entrustment decisions) voor kritische activiteiten in de gezondheidszorg. Daarnaast wordt ingezoomd op een specialisme dat in Utrecht in de laatste 20 jaar een sterke belangstelling voor onderwijsresearch heeft ontwikkeld: de radiologie (Dr. Cécile Ravesloot ). De focus ligt hierbij op het valide meten van voortgang in de vaardigheid van radiologen in opleiding en onderzoek naar specifieke aspecten van visuele perceptie.
Een ander meer universeel onderwerp is de toepassing van motivatie theorie in gezondheidszorg onderwijs, in het bijzonder Self-Determination Theory (Dr. Rashmi Kusurkar). Het bevorderen van de autonome motivatie van studenten leidt tot meer creativiteit, dieper leren, betere studieprestaties en welzijn en dus beter professionals. Onderzoek leert dat het ondersteunen van autonomie bij studenten een kwaliteit is die docenten kunnen leren.
Tenslotte wordt vanuit de internationaal vooraanstaande Utrechtse opleiding diergeneeskunde toegelicht hoe onderwijsresearch in de humane en veterinaire wereld samenwerken en elkaar beïnvloeden (Dr. Harold Bok). Belicht wordt hoe Utrechts onderzoek en ontwikkelingswerk in de diergeneeskunde internationale impact heeft.
